Drodzy Rodzice i Opiekunowie
Dziś coś na temat profilaktyki wzroku. Warto chronić oczy, bo ponad 90% wszystkich bodźców jakie odbieramy za pomocą zmysłów to są bodźce wzrokowe. A teraz w okresie epidemii coronawirusa, kiedy powinniśmy pozostać w domach, nasze oczy i oczy naszych dzieci są szczególnie narażone na zmęczenie, choćby z tego względu, że więcej niż zazwyczaj będziemy korzystać z urządzeń ekranowych typu telefon, laptop, tablet itp. Teraz też mamy wyjątkową okazję, aby poobserwować reakcje naszych dzieci podczas odrabiania lekcji, czytania czy zabawy.
mgr Barbara Ostrowska- tyflopedagog/neurologopeda
Jakie objawy i zachowania u dzieci i młodzieży mogą świadczyć o problemach z widzeniem?
- mrużenie oczu;
- bóle głowy i oczu;
- zamykanie lub zasłanianie jednego oka;
- ciągłe lub okresowe uciekanie oka;
- pieczenie, łzawienie, swędzenie i pocieranie oczu;
- pochylanie głowy lub całego ciała w jedną stronę;
- podwójne widzenie;
- zamazane widzenie przy obserwacji przedmiotów z bliska lub z daleka;
- opóźniony rozwój motoryczny;
- trudności w samoobsłudze;
- słaba precyzja rąk, trudności z czynnościami manualnymi;
- szybka męczliwość podczas prac manualnych;
- unikanie gier i zabaw ruchowych;
- trudności w wykonywaniu zadań na czas;
- częste potykanie się i nieumyślne wpadanie na różne sprzęty;
- występowanie opóźnionej reakcji na bodźce wzrokowe;
- trudności w śledzeniu ruchomych obiektów;
- brak prawidłowej oceny odległości i przybliżanie przedmiotów bardzo blisko
- nadwrażliwość wzrokowa na światło;
- zaburzona koordynacja wzrokowo-ruchowa; koordynacja oko-ręka (np. przy kolorowaniu obrazka), oko-noga (np. przy kopaniu piłki), oko-ucho (np. przy rysowaniu wg instrukcji słownej).
Jak problemy z widzeniem przekładają się na problemy szkolne dzieci i młodzieży?
- pogarszająca się czytelność pisma;
- obniżony poziom rysunku;
- „wodzenie nosem” po książce lub zeszycie podczas czytania i pisania;
- przekręcanie kartki/książki lub poruszanie głową podczas rysowania, czytania, pisania;
- szybkie zmęczenie przy czytaniu i słabe umiejętności czytania;
- trudności w śledzeniu tekstu podczas czytania i pisania;
- pomijanie wyrazów, liter, mylenie liter, gubienie miejsca w wersie podczas czytania co zaburza w znacznym stopniu płynność i tempo czytania;
- częste wracanie wzrokiem do przeczytanego fragmentu, słowa;
- używanie palca do wskazania czytanego tekstu;
- trudności z pamiętaniem przeczytanego tekstu;
- obniżony poziom rozumienia czytanego tekstu;
- mylenie kolejności np. podczas liczenia i szeregowania;
- pisanie liter, cyfr lub innych znaków graficznych w lustrzanym odbiciu;
- krótki czas utrzymania uwagi, unikanie aktywności wymagających dłuższej koncentracji wzrokowej;
- obniżona pamięć wzrokowa;
- popełnianie błędów podczas przepisywania tekstów z tablicy lub z książki;
- pisanie pomiędzy liniami, poza liniaturą;
- mylenie prawej i lewej strony;
- mylenie kierunków góra-dół;
- trudności w rozpoznawaniu kształtów;
- trudności w wyodrębnianiu elementów z tła;
- trudności w odwzorowywaniu prostych figur;
- zmienianie odległości trzymanego tekstu podczas czytania;
- zamazany obraz po dłuższym wysiłku wzrokowym;
Ćwiczenia relaksujące dla oczu :
- mruganie częste i szybkie oczami, co powoduje lepsze ich nawilżenie;
- odrywanie wzroku od komputera jak najczęściej i patrzenie w dal, najlepiej na widoki za oknem;
- przeciąganie się, po wstaniu z krzesła za pomocą „kocich ruchów”;
- ziewanie długie, głośne, przy szeroko otwartych ustach;
- opukiwanie okolic oczu opuszkami palców (szczególnie kość nad okiem i pod okiem oraz brwi);
- delikatne masowanie płatków małżowiny usznej (na nich znajdują się miejsca akupunktury dla oczu);
- powtarzanie ruchów naprzemiennych w pozycji stojącej; unosimy prawą rękę i lewą nogę, a następnie lewą rękę i prawą nogę i maszerujemy w miejscu;
- w pozycji siedzącej lub stojącej rysujemy palcem wskazującym prawej dłoni (u osób praworęcznych, a lewej u leworęcznych) leżącą ósemkę. Osoba praworęczna zaczyna kreślić ósemkę w lewą stronę ku górze, a osoba leworęczna sama wybiera moment startu, taki, jaki jej odpowiada. Podczas rysowania swobodnie śledzimy ruch palców;
- rysowanie leżącej ósemki przy zamkniętych oczach za pomocą wyobrażonej kolorowej kredki przytwierdzonej do nosa;
- nakrywanie oczu splecionymi i rozgrzanymi dłońmi (wystarczy je wcześniej potrzeć). Przy tym ćwiczeniu siedzimy wygodnie przy stole podpierając się łokciami lub leżąc na wznak. Twarz zanurzamy w splecionych dłoniach, a oczy zamykamy. Nakrywanie oczu powinno trwać krótko 5-10 minut, ale warto to robić często. Przy zamkniętych oczach staramy się rozluźnić wszystkie mięśnie i uspokoić oddech;
- wyobrażanie sobie ciemności przy nakrytych oczach; może to być noc, tafla jeziora, czarny materiał;
- wyobrażanie sobie błękitnego nieba nad łąką lub plażą (także przy nakrytych oczach). Z dłońmi na oczach wybieramy się w wirtualną podróż, najlepiej to zrobić słuchając przyjemnej muzyki lub czyjejś opowieści;
- siedząc wygodnie w fotelu lub na krześle obrysowujemy za pomocą wyobrażonego ołówka, który jest przedłużeniem naszego nosa, kontury wszystkich rzeczy znajdujących się w pokoju. Robimy to swobodnie kręcąc głową na wszystkie strony i podążając wzrokiem za przedmiotami;
- malowanie kształtów na ścianie za pomocą magicznego ołówka przy zamkniętych oczach. Ołówek ma konkretny kolor, który można zmieniać w wyobraźni po zamalowaniu ściany na biało. Rysujemy linie faliste, zygzakowate, spiralne lub konkretne rzeczy np. dom, kota, słońce itp.;
- wodzenie wzrokiem po labiryncie narysowanym na kartce lub po gałęziach drzew, lub po ścieżkach w ogrodzie.
Materiały zebrane i opracowane w oparciu o materiały z konferencji szkoleniowej w S.O.S.W. w Chorzowie oraz na podstawie książki Uschi Ostermeier-Sitkowski pod tytułem „Lepiej widzieć bez i w okularach”.